EDEBİYATNAME

      Bir olayın, bir olgunun gerçek nedeni bilindiği halde onu başka bir nedenden oluyormuş gibi gösterme sanatıdır. Bu edebî sanatta gerçek sebep inkar edilerek yerine heyecan verecek, hayali, güzel bir neden gösterilir.

ÖRNEK 1:          Ateşten kızaran bir gül ararda

                             Gezer bağdan bağa çoban çeşmesi

       ( Beyitte şair, suyun gül bahçesinde gülleri sulamasını sanki suyun kırmızı bir gül araması gibi güzel bir nedene bağla-maktadır. Bu sebeple hüsn-i talil sanatı yapılmıştır.)

ÖRNEK 2:          Hak-i payine yetem der ömürlerdir muttasıl

                             Başını taştan taşa urup gezer avare su.

       ( Su bir yere döküldüğü zaman düz değil de kıvrımlar oluşturarak akar. Şair, bu dizelerde suyun bu şekilde akmasını sanki Peygamber Efendimizin ayağının değdiği toprağı bulmak için sürekli onu aradığı ve bunun için başını taştan taşa vurduğu gibi güzel bir nedene bağlamaktadır. Bu sebeple hüsn-i talil sanatı yapılmıştır.)

ÖRNEK 3:          O kadar çaldı ki yürekten

                             Türküler aşındırdı kavalı.

       ( Beyitte şair, zamanla aşınarak eskiyen kavalın eskime nedenini çok dertli bir şekilde çaldığı için bu hale geldiği gibi güzel bir nedene bağlamaktadır. Bu sebeple hüsn-i talil sanatı yapılmıştır.)

ÖRNEK 4:          Gül-i ruhsarına karşu gözümden kanlı akar su

     Habibim fasl-ı güldür bu akar sular bulanmaz mı

       ( Beyitte şair çok ağladığı için gözyaşları bulanık, yani kanlı akmaktadır. Oysa şair bunu ilkbaharda sular bulanık akar, benim de gözyaşlarım senin yanağının gülüne karşı bulanık akmakta diye söyleyerek güzel bir sebebe bağlıyor. Bu sebeple hüsn-i talil sanatı yapılmıştır.)

ÖRNEK 5:         Güller ki güzel yüzünün renginden

          Utandıkları için kızardılar

          Tüm aşıklar , ozanlar senin sevginden

          Ciltler dolusu eser yazardılar

      ( Bu dizelerde şair, gülün kırmızı rengini alması olayını güzel bir sebebe bağlayarak gülün utanması sonucu kızardığını  belirtiyor. Gülün kırmızı renkli olması işi güzel bir sebebe bağlı olduğu için hüsn-i tahlil  sanatı vardır)

Yusuf  ALTINSOY / Türk Dili ve Edb. Öğrt.                       www.edebiyatname.com