DİLLERİN SINIFLANDIRILMASI
DİL GRUPLARI
Dünyada yeryüzü şekilleri, iklimler, kültürler ne kadar farklıysa insanların konuştukları dilleri de o kadar farlıdır. Dünyada 2800 çeşit dil konuşulmaktadır. Bu diller başlıca yapılarına ve kökenlerine göre sınıflandırılır.
Yeryüzündeki diller, sözcük yapılarındaki ortak ve farklı yönlere göre başlıca üç öbekte toplanır. Bunlar:
1.Tek heceli diller 2. Eklemli (bitişken) Diller 3.Çekimli(bükünlü) diller
1. Yalınlayan diller (Tek Heceli Diller, Ayrımlı diller):Bu dillerde her kelime tek heceden ibarettir. Kelimelerin çekimli şekilleri yoktur, yani daima kök durumundadır. Cümle içinde değişikliğe uğramazlar. Cümle çekimsiz kelimelerin bir araya gelmesiyle oluşturulur. Cümlenin anlamı genellikle kelimelerin sıralanışından anlaşılır. Bu dillerde yapım eki, çekim eki yoktur. Konuşmada ise birbirine çok benzeyen kelimeleri ayırt etmek üzere çok zengin bir vurgu sistemi oluşturulmuştur. Çin ve Tibet dilleri bu gruba girer. Çince, Tibetçe, Siyamca, Japonca tek heceli dillerdendir. Bu diller, aynı zamanda, tek seslemli diller (tek heceli diller) arasında yer almaktadır.
2. Çekimli diller (Bükümlü diller): Bu dillerde, çekim sırasında ve yeni kelimeler türetilirken kelime kökleri genellikle değişir ve tanınmayacak hale gelir. Özellikle sözcükleri iki, üç ünsüz üzerine kurulan dillerde kökler büyük değişikliğe uğramaktadır. Ekler kelimenin önüne, ortasına veya sonuna gelebilir. Yani bu öbekte yer alan dillerdeki sözcüklerin kökleri, içten kırılmalarla; ön ek, iç ek ve son eklerle önemli değişmelere uğrar. Bazı dillerde ise kelime kökü ile yeni kelime veya kelime çekimi arasında daima açık bir bağ, ilgiyi gösteren bir iz vardır. Kelime kökündeki asıl sesler yeni kelimede veya kelime halinde hep aynı kalırlar. Sami dilleri, Hint-Avrupa dilleri bu gruba girerler. Arapça bükümlü bir dildir.
3. Eklemeli diller (Bitişimli diller, bitişken, bağlantılı diller):Bu dillerde isim ve fiil çekimleri ile yeni kelimelerin teşkilinde kök değişmez. Kökün önüne veya sonuna birtakım ekler getirilerek kelime yapımı veya çekimi gerçekleştirilir. Ural-Altay dilleri bu gruba girer. Türkçe, Moğolca, Macarca eklemeli dillerdendir. Türkçe sondan eklemeli bir dildir:
göz-le-m-ci gel-ecek-ler-miş
DİL AİLELERİ
Dillerin kökeni üzerinde yapılan çalışmalar, yeryüzünde bu gün konuşulmakta olan dillerin, çok eski çağlarda konuşulmuş belli birkaç ana dilden türediğini göstermiştir. Türeme, anadil içindeki lehçelerin zamanla bölgeden bölgeye farklılaşıp ayrılmasıyla gerçekleşmiştir.
Aynı anadilden türeyen diller, akraba sayılır ve bir aile oluşturur.
a.Hint-Avrupa dilleri: Asya ve Avrupa kolları bulunan bu diller, genellikle şöyle bölümlenmektedir:
Asya Dilleri: Hint-İran dilleri:Sanskritçe, Hintçe (Urduca) ;Farsça,Afganca vb.
Avrupa dilleri:
Cermen dilleri: Almanca, İngilizce, İsveççe vb.
Latin (roman) dilleri: İtalyanca, Fransızca, İspanyolca, Rumence vb.
Slav dilleri: Batlık kolunda Litvanca , Letçe; Slav kolunda Rusça, Bulgarca, Lehçe, Sırpça, Çekçe vb.
Hititçe, Ermenice, Arnavutça, Yunanca gibi dillerde Hint-Avrupa dillerindendir.
b.Hami-Sami dilleri: Arapça, İbranice, Eski Mısır ve Fenike dilleri, Berberce vb.
c.Çin-Tibet dilleri: Çince, Tibetçe vb.
ç.Ural-Altay dilleri: Bu diller başlıca iki kola ayrılır.
Ural kolunda, Fin-Ugor dilleri (Fince, Macarca) ile Samoyed dilleri yer alır.
Altay kolunda ise Türkçe, Moğolca, Mançu-Tunguzca vardır.
d.Bantu dilleri: Afrika’nın Orta ve Güney bölgelerinde konuşulan diller (Habeşçe vb.)
Yusuf ALTINSOY/Türk Edebiyatı-Dil ve Anlatım Öğrt. www.edebiyatname.com