EDEBİYATNAME

*  İlk köy romanı: Nabizade Nazım / Karabibik

*  İlk natüralist eserimizin yazarı: Nabızade Nazım / Zehra

*  Edebiyatımızdaki ilk psikolojik roman denemesi Nabizade Nazım'ın Zehra adlı eseridir.
*  İlk pastoral şiir: Abdülhak Hamit Tarhan / Sahra

*  Edebiyatımızda ilk kafiyesiz şiirini yazan : Abdülhak Hamit / Validem

*  Aruzla ilk manzum tiyatro eseri yazan : Abdülhak Hamit / Eşber veya Sardanapal

*  Heceyle yazılan ilk manzum tiyatro eseri: Abdülhak Hamit / Nesteren

*  İlk köy şiiri: Muallim Naci / Köylü Kızların Şarkısı

*  İlk tarih ve coğrafya ansiklopedisi: Kamus'ul Alam / Şemsettin Sami

*  İlk Türkçe sözlük: Şemsettin Sami / Kamus-ı Türki

*  İlk yerli roman : Şemsettin Sami / Taaşşuk-ı Talat ve Fıtnat

*  İlk özdeyiş örneklerini veren: Ali Bey / Lehçet’ül Hakayık

*  Edebiyatımızdaki ilk realist romancı Recaizade Mahmut Ekrem'dir.
*  Edebiyatımızda objektif eleştirinin nasıl olacağını ilk açıklayan: Recaizade Mahmut Ekrem

*  İlk realist roman : Recaizade Mahmut Ekrem / Araba Sevdası

*  İlk mensur şiir yazarı R.Mahmut Ekrem'dir.
*  Türk Edebiyatı'nda bilinen ilk çocuk gazetesi Çocuklar İçin Mümeyyiz'dir.
*  İlk edebi topluluk Servet-i Fünun'dur.
*  Edebiyatımızda anjabmanı ilk kez Tevfik Fikret kullanmıştır.

*  Serbest müstezatı aruzla deneyen ilk şairimiz Tevfik Fikret'tir.
*  Kafiyeyi şiire serperek klasik nazım şekillerinden farklı ilk örnekleri veren: Tevfik Fikret

*  İlk çocuk şiirlerini yazan: Tevfik Fikret / Şermin

*  Edebiyatımızdaki ilk çağdaş roman Mai ve Siyah'tır.(Halit Ziya)
*  Batılı tekniğe uygun ilk roman : Halit Ziya Uşaklıgil / Aşk-ı memnu

*  İlk mensur şiir örneklerini veren : Halit Ziya Uşaklıgil

*  İlk mizah dergisi: Diyojen /Teodor Kasap

*  İlk psikolojik roman: Mehmet Rauf / Eylül

*  İlk edebi bildiriyi yayımlayan topluluk:Fecr-i Ati

*  Edebiyatımızda ilk kadın romancı Fatma Aliye'dir.
*  İlk fıkra yazarı : Ahmet Rasim

*  Hikayede  gerçek anlamda ilk kez Anadolu'yu işleyen: Refik Halit Karay

*  En başarılı psikolojik roman yazarımız: Peyami Safa / 9.Hariciye koğuşu

*  Aşık Veysel ilk olarak A.Kutsi Tecer tarafından Türk halkına tanıtılmıştır.
*  Dilde sadeleşmeyi savunan ilk yayın organı: Genç Kalemler

*  Edebiyatımızdaki milli dönemin açılmasına öncülük eden: Mehmet Emin Yurdakul

*  Konuşma diliyle yazılmış ilk hikayenin yazarı: Ömer Seyfettin

*  Cumhuriyet sonrası ilk beyanname yayınlayan edebi topluluk Yedi Meşaleciler'dir.
*  En uzun ömürlü edebiyat dergimiz 1933 yılında çıkmaya başlayan Varlık Dergisi'dir.
*  Yahya Kemal bütün şiirlerini aruzla yazmıştır ,yalnız Ok şiiri hece vezni ile yazmıştır.
*  İlk çocuk yayınımız ise Eftal ve Mümeyyizdir.(1869)
*  Türk Edebiyatı'ndaki ilk deneme yazarı Nurullah Ataç'tır.
 *  Şiirde ilk defa Türk kelimesini kullanan : Mehmet Emin Yurdakul

*  Ülkemizdeki ilk Müslüman kadın tiyatrocu Afife Jale'dir.
*  İlk sosyolog Ziya Gökalp'tir.
*  Aydınlar arasında heceyi ilk kez deneyen sanatçı M.Emin Yurdakul'dur.
*  Şiirde ilk defa Türk kelimesini kullanan sanatçımız M.Emin Yurdakul'dur.
*  Edebiyatımızda serbest vezni ilk kez Nazım Hikmet kullanmıştır.(1929)
*  Edebiyatımızdaki ilk fıkra yazarı Ahmet Rasim'dir.
*  Kurtuluş savaşımızı doğrudan işleyen roman : Ateşten Gömlek / Halide Edip Adıvar

*  Amerikan Kız Koleji'nde okuyan ilk Türk Halide Edip Adıvar'dır.
*  Hayat hikayesini İngilizce yazan ilk yazarımız Halide Edip Adıvar'dır.
*  Milli Mücadele'de bulunan ilk kadınlarımızdan biri Halide Edip Adıvar'dır.
*  Türkiye'de kurulan ilk kadın derneği kurucularından biri Halide Edip Adıvar'dır.
*  Atatürk'e muhalefet olan ilk kadınlarımızdan biri Halide Edip Adıvar'dır.
*  Sürgüne gönderilen ilk kadınlarımızdan biri Halide Edip Adıvar'dır.

*  Batı anlayışındaki ilk edebiyat tarihçimiz: Fuat Köprülü

*  Bizde epik tiyatro türünün kurucusu: Haldun Taner

*  Türk Edebiyatı'nda iç monolog tarzı yazılmış ilk roman Bir Düğün Gecesi'dir.(Adalet Ağaoğlu)
*  Türk Edebiyatı'nda post-modern tarzda eser veren ilk yazarımız Oğuz Atay'dır.(Tutunamayanlar)
*  Türk Edebiyatı'nda yazıya geçirilen ilk masallar Billur Köşk Masalları'dır.
*  Türk masalları ilk defa yurt dışnda 16.Lui döneminde Fransa'da yayınlanmıştır.
*  Türk masallarını ilk defa derleyen İ.Kunoş adlı Macar bilim adamıdır.
*  İlk yerli çizgi roman, Türk Kahramanı Köroğlu'dur.(1953)
*  Ülkemizde ilk çocuk çizgi roman türü Kara Maske'dir.(1943)
*  İlk matbaada basılan ilk kitabımız Vankulu Lügati'dir.
*  Türkçe'nin ilk gramer kitabını Baskakov yazmıştır.
*  İlk Nobel Edebiyat Ödülü alan ilk Müslüman yazar Necip Mahfuz'dur.(Kayra)
*  Türkiye'de lügat sözlük hakkında yazılan ilk lügat Bir Lügat Bulamadım' dır. (Mehmet Doğan)

 * -* -* -* -* -* -* -* -* -* -* -* -* -* -* -* -* -* -* -* -* -* -*

*  Dünya edebiyatındaki ilk hikayeci ve eseri: Boccaio Decamkeron

*  Dünya edebiyatındaki ilk modern roman : Cervantes / Don Kişot

*  Deneme türünün kurucusu: Montaigne

*  Komedi türünün ilk büyük ustası: Aristofanas

*  Trajedi türünün ilk büyük ustası: Aiskylos

*  Fablın kurucusu: Aisopos

*  Dünyada ilk özgün çizgi roman New Fund'dur.(1935)
*  Dünyada ilk özgün çizgi macera hikayesi Dick Tracy'dir.(Chester Gould)
*  Dünyada ilk kez resimle yazıyı birleştiren,konuşma balonları hazırlayan ressam William Hogarth'tır.

*  Dünyadaki ilk kadın romancı Afraben'dir(Afrahat)
*  Dünya edebiyatındaki ilk realist roman Madama Bovary'dir.
*  Nobel edebiyat ödülünü ilk kez İsviçre kazandı.

Yusuf ALTINSOY / Türk Dili ve Edb. Öğrt.                     www.edebiyatname.com